ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η ανατροπή, η επανάσταση ή “αραβική άνοιξη” ξεκίνησε από την Τυνησία και στη συνέχεια “μεταφέρθηκε” στη Λιβύη και στην Αίγυπτο. Μετά ήρθε η σειρά της Συρίας.
Υπάρχει όμως μια ουσιώδης διαφορά μεταξύ των “επαναστάσεων” της Τυνησίας, Λιβύης, Αιγύπτου και Συρίας. Στις τρεις πρώτες η επανάσταση περιορίστηκε μέσα στα σύνορα κάθε χώρας. Στην περίπτωση όμως της Συρίας η φωτιά είναι στο κέντρο της ήδη εύφλεκτης Μέσης Ανατολής.
Στη Συρία οι εξελίξεις επηρεάζουν την ευρύτερη περιοχή – και την Ελλάδα. Εμπλέκονται όμως και με τα οικονομικά και γεωπολιτικά συμφέροντα των υπερδυνάμεων.
Στον τόσο σημαντικό και εύφλεκτο χώρο της Μέσης Ανατολής, υπάρχει ένας λαός 45 εκατομμυρίων ανθρώπων που είναι διαμοιρασμένος σε τέσσερα κράτη: Τουρκία, Ιράκ, Συρία, και Ιράν. Ένας λαός –οι Κούρδοι– και μια περιοχή –το Κουρδιστάν– που επηρεάζονται αλλά και επηρεάζουν τις τόσο κρίσιμες εξελίξεις της περιοχής.
I. ΑΝΑΔΡΟΜΗ
Οι Κούρδοι είναι ένας αρχαίος λαός ο οποίος ζούσε σε αυτή την περιοχή της ευρύτερης Μεσοποταμίας εδώ και 3.000 χρόνια. Ανήκει στην ινδοευρωπαϊκή οικογένεια φυλών και έχει τη δική του γλώσσα· άρα δεν έχει καμία σχέση με τους Τούρκους, τους Άραβες, και τους Πέρσες.
Ακόμα είναι ενδιαφέρον ότι από τα πρώτα χρόνια υιοθέτησε τον Ζωροαστρισμό, την πρώτη μονοθεϊστική θρησκεία της υφηλίου. Η επικράτηση των Μήδων με τη σύμπραξη των Κούρδων, η κατάκτηση της Ασσυρίας το 612 π.X., θεωρείται από τους Κούρδους ως η αρχή του πρώτου κουρδικού έτους.
Με τη νίκη των Περσών επί των Μήδων προσχώρησαν στην περσική αυτοκρατορία, εν συνεχεία στην αυτοκρατορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου και μετέπειτα στους Ρωμαίους και τους Βυζαντινούς.
Ακολούθησαν έτη με συνεχείς αντιπαραθέσεις, πολέμους, καταστροφές. Η φύση του εδάφους, η διαμόρφωση της κοινωνίας δεν επέτρεψαν τη δημιουργία κρατικής δομής. Σχημάτιζαν ανά φυλή ή ανά μεγάλες οικογένειες φατρίες (ένα είδος κρατών-πόλεων όπως στην αρχαία Ελλάδα) οι οποίες συνασπίζονταν μεταξύ τους, ανά ευρύτερη περιοχή, σε συνομοσπονδίες φατριών.
Το 640 μ.Χ. υπέκυψαν στο Ισλάμ με την ελπίδα ότι θα απαλλαγούν από την καταπίεση και τις καταστροφές των Βυζαντινών και των Περσών.
Το Ισλάμ επηρέασε καθοριστικά τις κουρδικές κοινότητες. Οι Κούρδοι δεν κατάφεραν να προσαρμόσουν το Ισλάμ στις δικές τους αρχές και παραδόσεις όπως έκανε π.χ. το Ιράν, με αποτέλεσμα να μεταβληθεί η νοοτροπία, η γλώσσα και να επέλθει μια βίαιη πολιτισμική αφομοίωση στις αρχές του Ισλάμ.
Οι κοινότητες των Κούρδων με την επιβολή των Σεΐχηδων, που ήταν ουσιαστικά τοποτηρητές του Ισλάμ, αποδυναμώθηκαν ακόμη περισσότερο και δεν μπόρεσαν να συγκροτήσουν εθνική ιδεολογία.
Με την εμφάνιση των Τούρκων, η κοινή θρησκεία ώθησε τους Κούρδους να συμμαχήσουν μαζί τους εναντίον των Βυζαντινών. Καθοριστική ήταν η συμμετοχή τους στη μάχη του Ματζικέρτ το 1071, όπου οι Τούρκοι με αρχηγό τον Αρπασλάν νικούν τους Βυζαντινούς και εισέρχονται πλέον στην καθ’ ημάς Ανατολή. Η μάχη του Ματζικέρτ ήταν τόσο σημαντική όσο και η άλωση της Κωνσταντινούπολης. Ήταν η αρχή. Εκτιμώ ότι χωρίς τη βοήθεια των Κούρδων οι Τούρκοι θα είχαν ηττηθεί.
Το “Ισλάμ” χρησιμοποιήθηκε και θα χρησιμοποιηθεί πολλές φορές μετέπειτα για να παγιδευτούν οι Κούρδοι. Στη συνέχεια ανταμείφθηκαν με τον χειρότερο τρόπο – τον τουρκικό ζυγό.
Επί Μαχμούτ Β΄ με το διάταγμα Τανζιμάτ επιβάλλεται φορολογία και υποχρεωτική στρατολόγηση στον Οθωμανικό στρατό. Οι Κούρδοι αντιδρούν με συνεχείς επαναστάσεις. Παρά τις αρχικές επιτυχίες, καταπνίγονται από τους Τούρκους με τη συνεργασία των Περσών, πολλές φορές.
Ο Σουλτάνος Αβδούλ Χαμίτ με τα συντάγματα Χαμιδιέ διαβρώνει ακόμα περισσότερο τις κοινότητες των Τούρκων και ύπουλα στρέφει τους Κούρδους εναντίον άλλων φυλών. Αυτά τα συντάγματα χρησιμοποιήθηκαν και στη σφαγή των Αρμενίων.
Ελπίδες για τη δημιουργία κουρδικού κράτους δημιούργησε η Συνθήκη των Σεβρών. Η μεταστροφή Γαλλίας, Ιταλίας αλλά και Αγγλίας καθώς και η υποστήριξη των Σοβιετικών, οδήγησε τον Μουσταφά Κεμάλ στη νίκη επί των Ελλήνων – με σημαντική βοήθεια των Κούρδων, οι οποίοι έπεσαν άλλη μια φορά στην παγίδα του «Τούρκοι-Κούρδοι αδέρφια». Επακολούθησε η Συνθήκη της Λωζάνης, όπου ο Ινονού εμφανίστηκε αρχικά ως εκπρόσωπος Τούρκων-Κούρδων. Ο νέος χάρτης της Τουρκίας περιλάμβανε όλα τα κουρδικά εδάφη πλην εκείνων του Ιράν! Η αρχική υποστήριξη της Αγγλίας για ένα μικρό, αδύναμο Κουρδιστάν στην περιοχή Κιρκούκ-Μοσούλη εγκαταλείφθηκε και τελικά το Κουρδιστάν μοιράστηκε στα τέσσερα: Τουρκία – Συρία – Ιράκ – Ιράν.
Πάντα τα συμφέροντα πάνω από κάθε ηθική. Έτσι θυσιάστηκαν άλλη μια φορά τα δικαιώματα ενός ιστορικού λαού.
Επακολούθησαν επαναστάσεις των Κούρδων –του Σεΐχη Σαΐντ το 1925, του Ιχσάν Νουρί Πασά, του Ντερσίμ το 1937– που καταπνίγηκαν στο αίμα με απίστευτες σφαγές, πυρπολήσεις, λεηλασίες.
Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο οι Κούρδοι υπέστησαν απίστευτες αγριότητες. Σφαγές, εξορίες, ισοπέδωση χωριών, κρατική τρομοκρατία – απαγόρευση κουρδικής γλώσσας, μη αναγνώριση καν της ύπαρξής τους.
Δεν υπήρχαν τότε Κούρδοι στην Τουρκία. Εμβαπτίστηκαν «ορεινοί Τούρκοι». Όπως και τώρα στη Θράκη. Δεν υπάρχουν Πομάκοι, είναι ορεινοί μουσουλμάνοι και σύντομα «ορεινοί Τούρκοι».
Η φυσική αλλά και πολιτιστική εξόντωση των Κούρδων δεν ήταν δυνατόν να μείνει χωρίς αντίδραση. Έτσι γεννήθηκε το PKK. Ένα κίνημα τελείως διαφορετικό από τις μέχρι τώρα επαναστάσεις. Με ιδεολογία, με οργάνωση και με άξιο ηγέτη τον Οτσαλάν. Χωρίς μέσα οικονομικά, κόντρα στο αδίστακτο τουρκικό κράτος και τους παρακρατικούς μηχανισμούς του, κόντρα ακόμη και στους προσκυνημένους ή βολεμένους Κούρδους, αγκάλιασε το λαό και τις πανανθρώπινες επιθυμίες και ανάγκες του για ελευθερία, ισότητα, δικαιοσύνη.
Οι σχεδιασμοί των Αμερικανών για την εισβολή στο Ιράκ καθώς και η προδιαγεγραμμένη τουρκική συμμετοχή οδήγησαν στην κήρυξη του PKK ως τρομοκρατικής οργάνωσης, στο κυνηγητό του Οτσαλάν και τελικά στην παράδοσή του στους Τούρκους.
Ποιος όμως ο τρομοκράτης και ποιος ο απελευθερωτής της Πατρίδας του; Είναι σαν ένα λόφο που τον βλέπεις από διαφορετική πλευρά. Και –δυστυχώς ή ευτυχώς – τελικά επικρατεί ο νικητής. Αυτό διδάσκει η Ιστορία.
Δεν θέλω να κάνω σχόλια για τον θλιβερό ρόλο των Σημίτη, Πάγκαλου στην παράδοση του Οτσαλάν. Τουλάχιστον ο Καλεντερίδης προσπάθησε να περισώσει την αίσθηση καθήκοντος και να περιορίσει τη ζημιά στα αισθήματα των Κούρδων απέναντί μας.
Με την παράδοση του Οτσαλάν και τη συνεχιζόμενη φυλάκισή του και τις περίεργες φήμες περί συνεργασίας, οι Τούρκοι νόμισαν ότι έλυσαν το θέμα. «Κουρδικό πρόβλημα δεν υπάρχει πια» θριαμβολογούσε ο Νταβούτογλου.
Παρά ταύτα και με τον αρχηγό του στη φυλακή, με άπειρα προβλήματα απέναντι σε ένα ισχυρό στρατό, τη ΜΙΤ, τους προσκυνημένους και τους προδότες, το PKK όχι μόνο δεν διαλύθηκε αλλά συνέχισε και συνεχίζει με εντεινόμενη παρουσία τον αγώνα του. Έναν αγώνα που έχει γίνει συνείδηση ελευθερίας για όλους τους Κούρδους.
Παρόμοιες διώξεις, σφαγές, προσπάθειες αφομοίωσης επεφύλαξαν στους Κούρδους τα καθεστώτα της Συρίας, του Ιράν και του Ιράκ. Στο Ιράκ ο Σαντάμ Χουσεΐν χρησιμοποίησε το 1988 και χημικά όπλα κατά των Κούρδων με 35.000 νεκρούς, γεγονός που οδήγησε σχεδόν ένα εκατομμύριο Κούρδων να διασκορπιστούν στις γύρω χώρες και κυρίως στην Τουρκία. Προς σύγκριση και συσχέτιση 20 μήνες αιματοχυσίες στη Συρία – 25.000 νεκροί.
Μετά την επιβολή περιοχής απαγόρευσης πτήσεων (Non-fly zone του Provide Comfort) και το Δεύτερο Πόλεμο του Κόλπου ήρθε επιτέλους η πρώτη κουρδική αυτόνομη πολιτεία στο Βόρειο Ιράκ. Η πρώτη δικαίωση ύστερα από ποταμούς αίματος, θυσίες, ηρωισμούς αλλά και προδοσίες αιώνων.
ΙΙ. ΕΠΙΡΡΟΕΣ
Το όλο πλέγμα επιρροών – συμφερόντων – συσχετισμών δυνάμεων μπορεί να διαχωριστεί σε τρεις ομάδες ή κύκλους επιρροής:
- Ενδοκουρδικός Κύκλος.
- Κύκλος Δυνάμεων Περιοχής.
- Κύκλος Μεγάλων Δυνάμεων.
1. Ενδοκουρδικός Κύκλος
Κύριες συνιστώσες στον Ενδοκουρδικό κύκλο αποτελούν το ΡΚΚ και το αυτόνομο Κουρδιστάν στο Ιράκ.
Το ΡΚΚ με τους αγώνες του απέτρεψε τον αφανισμό των Κούρδων της Τουρκίας, εμψύχωσε τους Κούρδους στις άλλες περιοχές και κατέστησε το Κουρδικό ζήτημα διεθνές.
Αλλά και το αυτόνομο Κουρδιστάν στο Ιράκ έδωσε στους Κούρδους την αυγή μιας νέας εποχής. Η πρώτη Κουρδική πολιτεία με δική της διοίκηση, διεθνή εκπροσώπηση και οικονομικές δυνατότητες.
Ήδη πολλές εταιρείες –Exxon, Total– υπέγραψαν συμβόλαια για εξορύξεις πετρελαίου. Με την προσάρτηση του Κιρκούκ –αργά ή γρήγορα και παρά τις όποιες τουρκικές αντιδράσεις και την υποδούλωση των Τουρκομάνων– το Ιρακινό Κουρδιστάν θα ενισχυθεί ακόμη περισσότερο και θα καταστεί οικονομική δύναμη στη Μέση Ανατολή.
Εάν ακόμη οι εξελίξεις στη Συρία οδηγήσουν σε Δυτικό Κουρδιστάν και ένας νέος πετρελαιαγωγός μεταφέρει το πετρέλαιο απευθείας στη Μεσόγειο, όπου επιπρόσθετα οι Κούρδοι θα αποκτήσουν και τη δική τους ΑΟΖ, η όλη κατάσταση αναβαθμίζεται σε μεγάλο βαθμό με αντίστοιχες επιπτώσεις – δυνατότητες στα υπόλοιπα Κουρδιστάν.
2. Κύκλος Δυνάμεων Περιοχής
Τουρκία
Το Κουρδικό είναι θέμα επιβίωσης ή διάλυσης της Τουρκίας. Η δημογραφική υπεροχή των Κούρδων τους φοβίζει. Ήδη οι Κούρδοι της Τουρκίας ανέρχονται σε 25 εκατομμύρια, έχουν δε αναβαθμιστεί εν πολλοίς από αγράμματους χωρικούς σε μορφωμένους επιστήμονες, σε επιτυχημένους επαγγελματίες, που γνωρίζουν τα δικαιώματα και τις δυνατότητές τους.
Ακόμη η τελική κατάληξη του Κουρδικού θα επιβραβεύσει ή θα διαλύσει το δόγμα της σημερινής νεοθωμανικής Τουρκίας.
Η στροφή της εναντίον του Ισραήλ και του Ιράν την αποδυναμώνουν ενώ ενισχύουν αντίστοιχα τους Κούρδους.
Ισραήλ
Δύο είναι τα θέματα για τα οποία οι Ισραηλινοί σιωπούν επίμονα. Το πρώτο είναι τα δικά τους πυρηνικά και το δεύτερο το Κουρδικό. Πάντως παλαιότερα βοήθησαν τους Τούρκους εναντίον των Κούρδων τόσο με κατάλληλα πολεμικά μέσα όσο και με πληροφορίες. Τώρα οι συνθήκες έχουν αλλάξει. Το Ισραήλ χρειάζεται το Κουρδιστάν τόσο για το Ιράν όσο και για την Τουρκία – αν χρειαστεί. Και ίσως έχουν μετανιώσει γιατί οι μυστικές τους υπηρεσίες βοήθησαν στη σύλληψη του Οτσαλάν. Αλλά τα πάντα ρει!
Δεν είναι περίεργο τόσα πολλά αεροδρόμια στο Ιρακινό Κουρδιστάν;
Ιράν
Λόγω των Κούρδων του Ιράν, οι Ιρανοί πολλές φορές συμμάχησαν με τους Τούρκους για να τους εξοντώσουν. Τώρα η κατάσταση είναι πιο περίπλοκη. Ένα φιλοαμερικανικό Κουρδιστάν – δεν το θέλουν. Μια Τουρκία –υπερδύναμη στην περιοχή– δεν την θέλουν! Ένα Ισραήλ δυνατό με προσβάσεις στο Κουρδιστάν – δεν το θέλουν! Η κατάσταση απόλυτα ρευστή!
Σαουδική Αραβία – Κατάρ
Η “μεγάλη” Σαουδική Αραβία και το “μικρό” Κατάρ έχουν δύο κοινά. Τεράστιο πλούτο λόγω πετρελαίου και φυσικού αερίου αλλά και μεγάλη ανασφάλεια. Η συμμαχία με τη σουνιτική Τουρκία στο θέμα της Συρίας επηρεάζει τις θέσεις τους στο Κουρδικό. Όμως καμία από τις δύο δεν θέλει μια Τουρκία υπερδύναμη στην περιοχή.
Αζερμπαϊτζάν
Άλλο ένα “μικρό πλούσιο κράτος” με μεγάλη ανασφάλεια. Πιεζόμενο από Ρωσία, Τουρκία, Ιράν, Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν χρειάζεται ένα Κουρδιστάν.
3. Κύκλος Μεγάλων Δυνάμεων
ΗΠΑ
Η Μέση Ανατολή –άρα και το Κουρδιστάν– έχει τεράστια σημασία για την Αμερική τόσο για λόγους γεωπολιτικούς όσο και οικονομικούς. Ιδιαίτερα ύστερα από τις αποτυχίες στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, το Κουρδιστάν το χρειάζεται. Ένα Κόσοβο σε μεγαλογραφία. Να ελέγχει το μαλακό υπογάστριο της Ρωσίας, να επηρεάζει Τουρκία, Ιράν, Σαουδική Αραβία ακόμη και Ισραήλ. Οικονομικά, τα αποθέματα πετρελαίου, φυσικού αερίου της περιοχής, της είναι απολύτως απαραίτητα. Ακόμη είναι το μόνο –πλην Ισραήλ– φιλικό της κράτος στην περιοχή.
Τώρα τι συμφέρει την Αμερική: Μικρά ή ένα Μεγάλο Κουρδιστάν; Δύσκολο το ερώτημα, μεταβαλλόμενη η απάντηση ανάλογα με τις συνθήκες που θα δημιουργηθούν και τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις.
Ρωσία
Η έντονη επιρροή της Ρωσίας στην περιοχή έχει περιοριστεί πλέον στη Συρία και εν μέρει στο Ιράν. Ένα φιλοαμερικάνικο Κουρδιστάν δεν τη συμφέρει όπως και μια υπερφίαλη νεοθωμανική Τουρκία. Άλλωστε οι σχέσεις Ρωσίας-Τουρκίας μεταλλάσσονται και εναλλάσσονται – σχέσεις λυκοφιλίας. Δεν μπορεί λοιπόν να αδιαφορεί!
Κίνα
Η Κίνα εξελίσσεται σε υπερδύναμη με έντονο ενδιαφέρον σε όλο τον πλανήτη. Προμηθεύεται πετρέλαιο από το Ιράν και ενδιαφέρεται για τη Συρία. Δεν τη συμφέρει μια ισχυρή νεοθωμανική Τουρκία για γενικότερους λόγους αλλά και λόγω των Ουϊγούρων που κατοικούν στην επαρχία της Σιν Γιανγκ, για τους οποίους έχει δείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η Τουρκία – ο Ερντογάν τους επισκέφτηκε, ο δε Νταβούτογλου τους περιλαμβάνει στα σχέδιά του. Άρα δεν είναι αντίθετη με τα συμφέροντά της η δημιουργία ενός ισχυρού Κουρδιστάν, ίδια σε περίπτωση δραματικών εξελίξεων στο Ιράν.
Ευρωπαϊκή Ένωση
Δυστυχώς η Ευρωπαϊκή Ένωση ασχολείται –ομφαλοσκοπεί– με τα δημοσιονομικά της και η παρουσία, επιρροή της στις κοσμογονικές εξελίξεις της Μέσης Ανατολής σχεδόν μηδενική. Η Αγγλία προσπαθεί –μέσω ΗΠΑ– να παίζει τον ρόλο “διαίρει και βασίλευε” σε μια περιοχή που παλαιότερα είχε δεσπόζουσα θέση. Και πέραν τούτου ουδέν.
ΙΙΙ. ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ
Ποια θα είναι η εξέλιξη της Μέσης Ανατολής, αυτής της περιοχής της τόσο πλούσιας σε πετρέλαιο, φυσικό αέριο και νερό αλλά και τόσο φορτισμένης από ιστορικές μνήμες και αέναες αντιπαραθέσεις εθνών και θρησκειών;
Είναι δυνατή μια ειρηνική συμβίωση ή τουλάχιστον μια ελεγχόμενη ισορροπία; Ή ένας πόλεμος –ένας πόλεμος που θα επηρεάσει όλο τον κόσμο– είναι αναπόφευκτος;
Και σε αυτή την εκρηκτική κατάσταση ποια θα είναι η εξέλιξη του Κουρδικού ζητήματος;
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η άποψη και ο σχετικός χάρτης της Μέσης Ανατολής του Ralph Peters που δημοσιεύθηκε προ διετίας στο περιοδικό του Υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ. Ο Peters τονίζει ότι τα σύνορα της Μέσης Ανατολής –από τον Βόσπορο μέχρι τον Ινδό– που χαράκτηκαν από Ευρωπαίους σύμφωνα με τα δικά τους συμφέροντα είναι άδικα και υπεύθυνα για εκατομμύρια θανάτους, καταπιέσεις και εθνοκαθάρσεις.
Η μεγαλύτερη, κραυγαλέα όμως αδικία είναι η απουσία του Κουρδικού Κράτους. 27 έως 36 εκατομμύρια Κούρδοι ζουν σε αυτή την περιοχή από την εποχή του Ξενοφώντος. Είναι η μεγαλύτερη εθνική ομάδα χωρίς δικό της Κράτος.
Ως προς το Τουρκικό Κουρδιστάν όπου οι Κούρδοι υπέστησαν επί χρόνια τη στρατιωτική καταπίεση, την άρνηση της εθνότητάς τους καθότι θεωρούνταν ως «ορεινοί Τούρκοι» στην πραγματικότητα αποτελεί περιοχή υπό κατοχή.
Ένα ελεύθερο Κουρδιστάν θα ήταν άλλωστε το πλέον φιλικό προς τη Δύση κράτος από τη Βουλγαρία μέχρι την Ιαπωνία.
*
* *
Προσωπικά εκτιμώ ότι ο ρους του ποταμού δεν μπορεί να ανακοπεί πια ή να γυρίσει πίσω.
Ένας πόλεμος –στο Ιράκ– οδήγησε στο αυτόνομο Νότιο Κουρδιστάν, ένας νέος –στη Συρία– θα οδηγήσει αργά ή γρήγορα σε ένα Δυτικό Κουρδιστάν. Εξελίξεις στο Ιράν πιθανώς στο Ανατολικό Κουρδιστάν.
Ως προς το Βόρειο Κουρδιστάν η Τουρκία θα πρέπει να επιλέξει μεταξύ τριών λύσεων. Η πρώτη –η στρατιωτική– είναι πλέον εμφανές ότι ύστερα από τόσα χρόνια απέτυχε. Ο Οζάλ το είχε αντιληφθεί και επεδίωξε πολιτική λύση. Ίσως λόγω ευφυΐας ή ίσως λόγω και κουρδικής καταγωγής. Ο θάνατος ή η δολοφονία του σταμάτησαν την προσπάθεια. Ο Ερντογάν ξαναπροσπάθησε δειλά αλλά τελικά υπαναχώρησε. Τώρα θέλει να ξαναπροσπαθήσει; Τον εμπιστεύονται όμως πλέον οι Κούρδοι;
Άρα απομένει είτε μια αυτόνομη ομοσπονδιακή λύση στα πλαίσια του Τουρκικού κράτους είτε ένα αρχικά επώδυνο αλλά ίσως αργότερα συμφέρον εκατέρωθεν βελούδινο διαζύγιο.
Τώρα αν τα τέσσερα Κουρδιστάν μπορέσουν να ενωθούν και να αποτελέσουν ένα μεγάλο ελεύθερο Κουρδιστάν, είναι ένα ιδιαίτερα δύσκολο αίνιγμα. Θα εξαρτηθεί τόσο από τους ίδιους τους Κούρδους όσο και από τα τεράστια συμφέροντα μικρών και μεγάλων δυνάμεων.
Ο χρόνος θα δείξει!
IV. ΚΟΥΡΔΙΣΤΑΝ – ΕΛΛΑΣ – ΚΥΠΡΟΣ
Εκτιμώ ότι ένα ή περισσότερα Κουρδιστάν είναι πολλαπλώς χρήσιμα για την Ελλάδα, την Κύπρο αλλά και την ευρύτερη Ανατολική Μεσόγειο, τόσο πολιτικά ως σταθεροποιητικός παράγων αλλά και ως περιοχή με μεγάλες οικονομικές δυνατότητες ανάπτυξης και συνεργασίας.
Γι’ αυτό πιστεύω ότι πρέπει από τώρα να δημιουργήσουμε σχέσεις φιλίας και συνεργασίας. Κάποια απλά βήματα: προξενεία στο Ερμπίλ, δημιουργία ενός οικονομικού φόρουμ συνεργασίας, ελληνική παρουσία και επιχειρηματικές δραστηριότητες και πρωτοβουλίες –παρά τα εύλογα ρίσκα– μπορεί να αποδειχθούν σύντομα σημαντικά βήματα και επιτυχίες. Ακόμη μια αεροπορική σύνδεση Αθήνας – Λευκωσίας – Ερμπίλ θα συμβάλει σημαντικά και σε επενδύσεις αλλά και στον τουρισμό.
Προσωπικά λέω του χρόνου να πάω στο Ερμπίλ και να ιδρύσω τη ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΟΥΡΔΙΣΤΑΝ. Όσοι πιστοί προσέλθετε!
Ομιλία
στο Ελληνικό Κέντρο Ευρωπαϊκών
και Διεθνών Αναλύσεων
«Παλαιά Βουλή»